چاقی مردان یکی از معضلات و دغدغه های مجامع بهداشتی جهان است که باروری آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
امروزه با توجه به شیوع چاقی به خصوص در مردان، تأثیر اضافه وزن و چاقی بر باروری مردان نیز اهمیت خاصی پیدا کرده است زیذا چاقی از طریق مکانیسم های مختلف باروری آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.
بهترین روش برای تشخیص چاقی یا اضافه وزن محاسبه BMI هر فرد است. BMI یا شاخص توده بدنی از تقسیم وزن بر حسب کیلوگرم به مجذور قد بر حسب متر به دست می‌آید. BMI زیر ۲۵ نشان دهنده وزن طبیعی بدن، بین ۲۶-۳۰ اضافه وزن و بیش از ۳۰ چاقی مرضی است.
هر چقدر وزن بالا‌تر باشد احتمال ناباروری در مردان بیشتر خواهد بود. میزان تأثیر چاقی بر سلامت انسان آنقدر مهم است که امروزه اپلیکیشن‌هایی برای تلفن‌های هوشمند برای محاسبه BMI طراحی شده است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد در مردان چاق تعداد اسپرم‌ها ۲۲ درصد کمتر از مردان با وزن طبیعی است. هر ۷ کیلوگرم اضافه وزن ۱۰ درصد از قدرت باروری مرد می‌کاهد. روی هم رفته میزان ناباروری در مدان چاق، ۲ برابر مردان با وزن طبیعی است.
اضافه وزن باعث تغییراتی در فرایند تولید اسپرم، تعداد، حرکت و شکل آن، میزان آسیب به DNA اسپرم، تغییر در عملکرد جنسی، اختلال نعوظ، کاهش میل جنسی و همچنین تغییرات هورمونی، کم کاری غدد جنسی، تغییر میزان گلوبولین متصل کننده هورمون‌های جنسی و تغییر در میزان ترشح هورمون‌های LH، FSH از غده هیپوفیز می‌شوند. یکی دیگر از آثار منفی چاقی بر باروری، کاهش عملکرد بیضه‌ها است. ۱۰ درصد هورمون تستوسترون که همان هورمون مردانه است در بافت چربی تبدیل به استرادیول (هورمونی زنانه) می‌شود.
هورمون استرادیول اثر مهاری قوی بر غده هیپوفیز دارد و از آنجا که بیضه‌ها تحت تأثیر هورمون‌های مترشحه از هیپوفیز فعالیت می‌کنند در نتیجه عملکرد طبیعی بیضه‌ها کاهش می‌ابد و کمتر هورمون تستوسترون ترشح می‌شود.
علاوه براین هورمون استرادیول اضافی در مردان باعث رشد سینه‌ها می‌شود. معمولاً مردان چاق دارای سینه هایر بزرگ شده هستند. همین مشکل در جوانانی که برای بدن‌سازی از هورمون تستوسترون استفاده می‌کنند، اتفاق می‌افتد. میزان هورمن تستوسترون در مردان چاق ۲۴ درصد کمتر از مردان با وزن طبیعی است. بروز چاقی باعث می‌شود غده هیپوتالاموس میزان هورمون GnRH کمتری تولید کند و به دنبال آن عملکرد غده هیپوفیز و بیضه‌ها کاهش پیدا کند. همیشه درمان ناباروری در مردان با جراحی و تجویز دارو نیست.
در مواردی به رغم اقدام‌های درمانی صحیح نتیجه درمان مناسب نیست. در بسیاری از موارد باید سبک زندگی تغییر داده شود، مثلاً مردان چاقی که سیگار هم می‌کشند باید ابتدا وزنشان را کاهش دهند و سیگار را ترک کنند تا بعداً اقدام به درمان ناباروری شود. در مردانی هم که دچار چاقی مرضی و ناباروری هستند معمولاق روند کاهش وزن، طولانی مدت و زمان‌بر است. در این بیماران باید با تجویز دارو کمبودهای هورمونی جبران و تولید اسپرم را بهبود بخشید.
دکتر محمدرضا صفری نژاد
