مواجهه بیش از حد و محافظت‌نشده با نور خورشید، علاوه بر مشکلات پوستی ازجمله پیری زودرس و سرطان پوست منجر به مشکلاتی ازجمله بیماری‌های چشمی و ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود.
بر اساس گفته‌های مسئولان، ایران نیز جزو کشورهایی است که علاوه بر شیوع پیری زودرس پوست، روی خط آب مروارید دنیا قرار دارد، اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که اغلب آسیب‌های ایجاد شده توسط اشعه فرابنفش خورشید قابل پیشگیری است.
ضد آفتاب‌ها و چگونگی استفاده از آن‌ها
ضدآفتاب‌ها ترکیباتی هستند که به اشکال مختلف مانند کرم، پماد و محلول موجودند و قرار گرفتن آن‌ها روی پوست بدن، از جذب اشعه فرابنفش توسط پوست جلوگیری می‌کند.
ضد آفتاب‌های قدیمی تنها در مقابل UVB از پوست محافظت می‌کردند، اما در سال‌های اخیر ضد آفتاب‌های محافظت‌کننده در برابر هر دو نوع اشعه فرابنفش A و B نیز به بازار آمده است. متأسفانه هنوز بسیاری از ما به محصولات مختلف ضد آفتاب به عنوان ترکیبات آرایشی و زیبایی می‌نگریم. در حالیکه باید این ترکیبات را در رده محصولات دارویی و پیش‌گیرنده به حساب آورد.
اگر با انواع محصولات ضد آفتاب آشنا باشید حتماً متوجه شده‌اید که روی تمامی آن‌ها عددی نوشته شده که بیانگر کمیتی با نام SPF یا همان فاکتور محافظت در برابر اشعه خورشید است. این کمیت نشان‌دهنده مدت زمانی است که ترکیب مورد نظر می‌تواند از پوست شما در برابر اشعه فرابنفش محافظت کند. به عنوان مثال فرض کنید در حالت عادی در یک محیط و شرایط ثابت از نظر تابش آفتاب، بدون استفاده از هرگونه محافظ، چهار دقیقه طول بکشد تا روند آفتاب‌سوختگی یا همان قرمز شدن پوست شما آغاز شود. حال اگر شما از ترکیبی با فاکتور حفاظتی ١۵ روی پوست خود استفاده کنید این مدت زمان ١۵ برابر خواهد شد. یعنی این ترکیب می‌تواند حدود یک ساعت در برابر اشعه مضر آفتاب از پوست شما محافظت کند. با این تفاصیل هر چقدر عدد SPF بالاتر رود طول زمانی که ترکیب مورد نظر از پوست در برابر آفتاب محافظت می‌کند افزایش خواهد یافت.
باید اما چند نکته را در این زمینه در نظر داشته باشید. اول اینکه حداقل SPF مورد استفاده توسط شما برای دسترسی به نتیجه مطلوب باید ١۵ باشد. یعنی محصولات با قدرت کمتر از ١۵ معمولاً فایده خاصی ندارند و توسط پزشکان توصیه نمی‌شوند. ضمناً مدارک مستندی در مورد تأثیر بیشتر محصولات با SPF بالاتر از ۵٠ وجود ندارد. این موضوع زمانی اهمیت پیدا می‌کند که بدانید هرچقدر عدد این کمیت افزایش یابد قیمت محصول نیز افزایش خواهد یافت. بنابراین محدوده SPF ترکیب ضد آفتابی که استفاده می‌کنید با توجه به شدت و زمان قرار گرفتن در معرض آفتاب باید بین ١۵ تا ۵٠ باشد.
نکته مهم بعدی که باید در انتخاب ضد آفتاب مورد استفاده خود به آن دقت کنید این است که حتماً هر دو نوع اشعه فرابنفش را پوشش دهد. همانطور که اشاره شد قبلاً تصور بر این بود که تنها اشعه UVB تأثیرات منفی بر پوست انسان می‌گذارد و به همین علت ضدآفتاب‌های اولیه و البته گروهی از ضدآفتاب‌های فعلی تنها در برابر این اشعه از پوست محافظت می‌کنند، اما بعدها مشخص شد که اشعه UVA نیز دارای اثرات مخرب روی پوست است. پس در زمان انتخاب ضدآفتاب، حتماً از فروشنده بخواهید محصولی را که پوشش‌دهنده هر دو نوع اشعه فرابنفش است به شما معرفی کند.
نکته دیگری که در مورد کاربرد عدد SPF باید بدانید این است که اگرچه از نظر تئوری، محصولات با عدد SPF بالا باید بتوانند به مدت چندین ساعت از پوست محافظت کنند، اما تحقیقات پزشکان نشان می‌دهد هیچکدام از ضدآفتاب‌ها از لحاظ عملی امکان محافظت از پوست به مدت بیش از دو ساعت را ندارند. به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند در صورت استفاده از هر نوع محصول ضد آفتاب، حتماً به فاصله هر دو ساعت آن را روی پوست خود تجدید کنید.
زمان و شرایط استفاده
خیلی‌ها تصور می‌کنند فقط زمانی که در معرض تابش مستقیم نور آفتاب قرار می‌گیرند باید از ضدآفتاب استفاده کنند، اما حقیقت این است که اشعه فرابنفش به‌خصوص نوع A توانایی عبور از شیشه را نیز دارد و بنابراین می‌تواند در محیط سربسته و به خصوص مکان‌های دارای پنجره و رو به آفتاب یا درون وسیله نقلیه نیز تأثیر منفی خود را بر پوست شما بگذارد. بنابراین تمامی انسان‌ها غیر از نوزادان زیر شش ماه باید به صورت روزانه از ترکیبات ضد آفتاب استفاده کنند؛ بدون در نظر گرفتن اینکه در محیط سربسته مشغول به کارند و یا در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار دارند. هرچند حضور در محیط باز و قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم خورشید نیاز به استفاده از محصولات با SPF بالاتر و تجدید سریع‌تر آن‌ها را به همراه خواهد داشت.
نکته دیگری که در صورت قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم آفتاب می‌تواند به شما کمک کند استفاده از کلاه و عینک آفتابی ضد اشعه فرابنفش است. ضمناً اگر می‌خواهید از عوارض این اشعه در امان بمانید بهتر است تا حد ممکن از برنزه کردن پوست خود چه از راه طبیعی و چه از روش‌های مصنوعی خودداری کنید.
