در روزهای برفی و سرد تجربه رفتن به کوهستان و سرخوردن روی برف‌ها همیشه هم لذت‌بخش و مفرح نیست و ممکن است شما را دچار سرمازدگی کرده و حتی تا مرز مرگ هم پیش ببرد.
افرادی هستند که تنها برای تفریح و بدون داشتن امکانات لازم پا به مناطق سردسیر و برفی می‌گذارند و این افراد بیشترین آسیب را از سرما خواهند دید. چراکه سرما در کنار رطوبت اثر خود را در پوست و استخوان این افراد می‌گذارد. در موارد آسیب‌های ناشی از سرما نیز پیشگیری بر درمان مقدم است و با رعایت اصول مقابله با سرما حتی در بدترین شرایط آب وهوای نیز می‌توان از بروز آنها جلوگیری کرد.
انسان موجودی خونگرم بوده و این بدین معناست که علی رغم تغییر دمای محیط، دمای بدن انسان ثابت و ۳۷ درجه سانتی‌گراد است. دمای پوست( دست‌ها و پاها، عضلات و پربی زیر پوست) تا ۵ درجه خنک‌تر از دمای هسته مرکزی بدن(مغز، ریه، قلب و دیگر اعضای حیاتی) است. بنابراین پوست می‌تواند به عنوان سپری بین هسته و جهان بیرون در نظر گرفته شود که اعضایی را که برای بقا لازمند را از هر گونه کاهش دمای فاجعه‌انگیز محفوظ نگه دارد. وی می‌گوید: به علاوه سرد بودن هوا، رطوبت بالا، وزیدن باد و خیس بودن لباس‌ها نیز باعث مستعد شدن فرد و بروز سریع تر و شدیدتر آسیب‌های ناشی از سرما خواهد شد.
زمانی که بخش انتهایی اندام‌ها در معرض سرما قرار می‌گیرد، به دلیل خون‌رسانی کمتر، دچار علائم و آسیب‌هایی می‌شود که به‌نام سرمازدگی شناخته می‌شود. سرمازدگی عمدتا بخش‌هایی از بدن را که خون‌رسانی ضعیف‌تری دارند، درگیر می‌کند. هر چه پوست مرطوب‌تر، سرعت باد و کمبود آب بیشتر باشد، خطر سرمازدگی افزایش می‌یابد.
اغلب ما زمانی که در معرض سرما قرار گرفته‌ایم، تجربه قرمز شدن گوش‌ها و بینی را داشته‌ایم. با اندکی گرم‌کردن این علائم از بین می‌رود، اما زمانی که با کفش نامناسب در معرض سرما قرار بگیرید و آب به داخل کفش نفوذ کند و امکان خشک‌کردن پا وجود نداشته باشد، شرایط برای یخ‌زدگی مهیا می‌شود. سرمازدگی می‌تواند از قرمزی، ورم، کبودی تا بی‌حسی و ناتوانایی حرکت اندام یخ‌زده متغیر باشد. زمانی که سرمازدگی به سمت یخ‌زدگی عضو پیش می‌رود، سیاه‌شدن اندام بروز می‌کند.
و اما اقدامات اولیه در برخورد با سرمازدگی چیست؟
در زمان بروز علائم باید اندام را به سرعت خشک کرد. درآوردن کفش مرطوب و خشک‌کردن عضو به آرامی با پارچه‌ای خشک مفید است. اگر گاز استریل یا پارچه‌ای تمیز در اختیار دارید، بخش سرمازده را بپوشانید.
انگشتان آسیب‌دیده را از هم جدا کنید. رطوبت بین انگشتان به این روش از بین می‌رود ضمن این که حرکت هوا باعث جلوگیری از افزایش سرمازدگی در فضای بین انگشتان می‌شود. مصدق می گوید: اگر می‌توان مصدوم را از محل خارج کرد، نیازی به گرم‌کردن عضو حادثه دیده نیست. اگر اندام یخ‌زده به دنبال گرم‌کردن دچار یخ‌زدگی مجدد بشود، آسیب بیشتری به آن وارد می‌شود، اما زمانی که خروج مصدوم از محل مقدور نیست می‌توان از آب ۴۰ تا ۴۲ درجه سانتی‌گراد برای گرم‌کردن سریع عضو استفاده کرد.
بالا نگه داشتن اندام از تورم بیشتر جلوگیری می‌کند. همین اقدام با کاهش تورم از درد نیز می‌کاهد. اگر درد شدید است و به بالا نگه‌داشتن و گرم‌کردن پاسخ نمی‌دهد، می‌توان از مسکن‌هایی مثل بروفن استفاده کرد.
هیچگاه بدن مصدوم را با مالش گرم نکنید و او را نیز تشویق به انجام فعالیت‌های بدنی و راه رفتن نکنید، بدلیل کاهش درجه حرارت بدن و بروز اختلال در سیستم الکتریکی قلب، هر ضربه‌ی ناگهانی ممکن است منجر به بی نظمی‌های بسیار شدید و کشنده در ضربان قلب فرد شود. بنابراین حتی برای خارج کردن لباس‌های مصدوم ابتدا آنها را قیچی و سپس از بدن مصدوم خارج کنید.
در صورتی که فرد هوشیار است و دچار تهوع و استفراغ شدید نیست، می‌توانید نوشیدنی و غذای گرم به وی بدهید. مصدق با بیان اینکه برای کنترل نبض مصدوم مبتلا به هیپوترمی باید حدود ۳۰ تا ۴۵ ثانیه صبر کنید، می‌گوید: حتی در صورت فقدان هوشیاری و دیگر علائم حیاتی مثل تنفس و نبض نباید فرد را مرده قلمداد کرد. هر فرد دچار هیپوترمی باید حتماً به مراکز درمانی منتقل شود و تحت درمان‌های لازم از جمله گرم کردن بدن قرار گیرد.
بیمار نباید سیگار بکشد. سیگار باعث انقباض عروقی می‌شود که همین باعث کاهش بیشتر خون‌رسانی به بخش یخ‌زده می‌شود. پس تصور نادرست گرم‌شدن فرد با کشیدن سیگار را از ذهن خود خارج کنید. پیش از ورود به کوهستان اصلاعاتی راجع به وضع هوای آن منطقه به دست آورید تا بهتر بتوانید با سرما مقابله کنید، در صورت مشاهده افراد سرمازده پس از اقدامات اولیه به یاد داشته باشید که تمام بیماران نیازمند انتقال به اورژانس هستند.
